توف چیست؟

در واقع  به سنگهای پیروکلاستیکی که بیش از 75 درصد قطعات آن کوچکتر از 2 میلی متر باشد، توف گفته می شود. توفها را براساس اندازه قطعات به انواع توف دانه درشت و توف دانه ریز تقسیم می کنند. براساس نوع قطعات به توف شیشه ای، توف بلورین و توف سنگی تقسیم می شوند. در توف شیشه ای بیش از 50 درصد قطعات را شیشه آتشفشانی تشکیل می دهد. در توف بلورین بیش از 50 درصد توف از همان ماگمای عامل انفجار تشکیل شده و حاوی بلورهای زیاد است. توف سنگی حاوی بیش از 50 درصد قطعات سنگی است که از محدوده دهانه آتشفشانی به هنگام انفجار کنده و پرتاب شده اند.و به قطعات منفصل آتشفشانهاى زیردریایى اغلب با رسوبات دریایى مخلوط مى شوند توفیت گویند.
غبار آتشفشانى یک گدازه سخت شده مى‌باشد که شامل ذرات ریز مى‌باشد. این غبار در طى فوران یک اتشفشان خارج شده است.

انواع توف :

 توفهای نفوذی
   اخیرا از زونهای گسلی بعضی کمپلکس هاس حلقوی گزارش شده است. در اینجا مشاهده می شود که این توفها در داخل سنگهای اطراف نفوذ نموده اند. با وجودیکه این مواد عمدتا از قطعات گرد شده میزانهای مشکله سنگها از جمله کوارتز، فلدسپات ، اوژیت و غیره با قطری حدود 1/0 میلیمتر تشکیل شده اند، ولی قطعات درشت تر سنگها نیز همواره با قطعاتی که از نظر اندازه با آنهایی که با برش های انفجاری یافت می شوند مشارکت دارند، منتها تعداد آنها کمتر است. تصور می رود که شرایط تشکیل آنها در اصل مانند برشهای انفجاری است ولی خرد شدگی انفجاری که جریان گاز را به دنبال داشته در عمق زیادتر و تحت فشار بیشتر به وقوع پیوسته است. 
  
توفهای جوش خورده
توفهای جوش خورده عمدتا در پیروکلاست های جریانی یافت می شوند. دمای بالای مواد پیروکلاستیکی که در زمان کوتاهی روی هم انباشته می شوند، موجب متراکم و سخت شدن این مواد می شوند. قطعات پامیس در این سنگها عمدتا حالت کشیده داشته و به شیشه تبدیل شده اند. 
  
توفهای کریستالی
توفهای کریستالی کمیابند و به شرایط تشکیل ویژه ای نیاز دارند. این توفها معرف فنو کریستال هایی هستند که به وسیله ماگما از اعماق به طرف بالا آورده شده، چنین ماگمایی سرشار از کریستالهایی بوده اند که اکنون در توفها یافت می شوند. یک انفجار در مجرا می توانسته در ستون ماگما گسیختگی ایجاد نموده، کریستالها بر اثر اصطکاک با هوا از ماده مذاب جدا گردند. انباشتگی مجرا (اغلب با شکل کامل کریستالی) می تواند از این طریق در دامنه های آتشفشان صورت پذیرد و زمینه های مناسبی را برای کلکسیونرهای کانی ها فراهم آورد. کریستالهای لویسیت و اوژیت در اطراف وزوو یکی از بارزترین نمونه های این فعل و انفعال به شمار می آید.

طرز تشکیل توف و توفیت و غبار آتشفشانی چیست؟

توف سنگی است که از تحکیم و سیمان شدگی خاکسترهای آتشفشانی ایجاد می شود. گاهی نیز از این اصطلاح به صورت عمومی برای تمامی سنگهای پیروکلاستیک تحکیم یافته استفاده می شود.

پهنه رسوبی– ساختاری سنندج – سیرجان
سنندج – سیرجان باریکه‎ای از جنوب باختری ایران میانی است که در بلافصل شمال خاوری راندگی اصلی زاگرس قرار دارد. ویژگی‎های سنگی و ساختاری سنندج – سیرجان معرف یک گودی ژرف (Trough) و یا کافت میانه بلوک در سپر پرکامبرین ایران و عربستان است. به همین‎رو ویژگی‎های زمین‎شناختی آن با پهنه‎های مجاور تفاوت‎های آشکار دارد. تفاوت‎های ویژه این زون سبب شده است تا از گذشته‎های دور مورد توجه و مطالعه زمین‎شناسان باشد.
سری‎هیتات (پیلگریم، 1908)، زون همدان (گرگوری، 1929)، زون ساختاری پیچیده همراه با سنگ‎های دگرگونی (فالکن، 1961) سنندج – سیرجان (اشتوکلین، 1968)، زون دگرگونی زاگرس (برو و ریکو، 1971)، اسفندقه – رضاییه (تکین، 1971)، مریوان – منوجان (هوشمندزاده، 1976)، اسفندقه – مریوان (نوگل، 1977)، اُلاکوژئوسینکلینال پروتروزوییک – تریاس (سبزه‎ئی، منتشر نشده) نام‎های ناهمسانی است که برای این زون گزیده شده است که از میان آنها، « سنندج – سیرجان » شناخته شده‎تر است و کاربرد بیشتر دارد.
درازای زون سنندج – سیرجان حدود 1500 و پهنای آن 150 تا 250 کیلومتر است که از باختر دریاچه ارومیه آغاز می‎شود و در یک راستای شمال باختری – جنوب خاوری تا گسل میناب، در شمال بندرعباس، ادامه می‎یابد. نیاز به یادآوری است که در پهنه مکران باریکه‎ای از پوسته قاره‎ای به نام کمپلکس دورکان وجود دارد که مک‎کال (1985) آن را ادامه خاوری زون سنندج – سیرجان می‎داند. در جهت شمال باختر، گودی درون قاره‎ای سنندج – سیرجان تا جنوب خاوری ترکیه ادامه دارد که پس از تغییری در روند آن تا ماسیف بیتلیس ادامه می‎یابد (اشتوکلین، 1968).
برخلاف مرز جنوب باختری، که با راندگی اصلی زاگرس مشخص می‎شود، ارتباط شمال خاوری سنندج – سیرجان با مناطق دیگر ایران میانی، به دلیل پوشش گسترده سنگ‎های ترشیری و کواترنر، تغییرات جانبی رخساره‎ها و نیز دگرشکلی‎های پیچیده، به خوبی مشخص نیست. فروافتادگی‎های دریاچه ارومیه، توزلوگل، گاوخونی و جازموریان فصل مشترک تقریبی سنندج – سیرجان با ایران میانی است (اشتوکلین، 1968).
راستای مستقیم سنندج - سیرجان در فاصله میان دریاچه ارومیه و اسفندقه، به طور محلی نمایانگر سامانه‎ای راستالغز است. در راستای جنوبی این ناحیه، گسل‎های مستقیمی مانندآباده، ده‎شیر، شهربابک و بافت مشخص‎اند که بعضی از آنها نشانگر جابه‎جایی امتداد لغز راستگرد در رسوبات کواترنری می‎باشند (شیـخ‎الاسلامی، 1381). همخوانی روند ساختـاری، یکسانی الگوی ساختاری، چیرگی راندگی‎ها به ویژه پذیرش الگوی استاندارد مناطق کوهزادی در زون‎های برخوردی، سبب شده است تا زمین‎شناسانی مانند فالکن (1961)، برو و ریکو (1971)، هینز و مک‎کوییلن (1974)، فرهودی (1978) و علوی (1994)، سنندج – سیرجان را زیر زونی از کوهزاد زاگرس بدانند. ولی، ترتیب رسوبات، چارچوب زمین‎ساختی و به ویژه رویدادهای زمین‎ساختی و فعالیت‎های ماگمایی – دگرگونی سبب شده تا گروهی بزرگ از زمین‎شناسان، ویژگی‎های سنندج – سیرجان را با مناطق پرتحرک مرکز و شمال ایران قیاس کرده و آن را زیرزونی از ایران میانی بدانند. با این حال، تفاوت‎هایی مانند پیروی از روند ساختمانی زاگرس، نبود نسبی سنگ‎های آتشفشانی دوره ترشیری، محدودیت گسترش سنگ‎های ترشیری، فراوانی نفوذی‎های گرانیتی – دیوریتی مزوزوییک و سنوزوییک، فراوانی نسبی سنگ‎های آذرین بیرونی پالئوزوییک (سیلورین – دونین – پرمین)، عملکرد احتمالی رویدادهای زمین‎ساختی پیش از پرمین، و سرانجام دگرگونی به نسبت پیشرفته جنبش‎های سیمرین پیشین از ویژگی‎های بارز سنندج – سیرجان ‎است که وابستگی آن را با زون‎های مجاور پرسش‎آمیز و مستقل دانستن آن را پیشنهاد می‎کند. ویژگی‎های بارز سنندج – سیرجان به ویژه فرآیندهای دگرگونی آن در همه جا یکسان نیستند. در نیمه جنوب خاوری این زون پدیده‎های دگرگونی به طور عمده حاصل عملکرد کوهزایی سیمرین پیشین است در حالی که در نیمه شمالی آن رویدادهای سیمرین میانی به ویژه کوهزایی لارامید از عوامل پلوتونیسم و دگرگونی هستند. به همین دلیل افتخارنژاد (1359)، زون سنندج – سیرجان را به دو بخش سنندج - همدان و همدان – سیرجان تقسیم می‎کند.
? تاریخچه چینه‎نگاری سنندج – سیرجان
در زون سنندج – سیرجان، پدیده‎های دگرگونی، ماگماتیسم و زمین‎ساخت پی در پی و هم‎آهنگ با فازهای زمین‎ساختی شناخته شده در مقیاس جهانی در بیشترین مقدار است. به همین‎رو، این زون ناآرام‎ترین و به گفته‎ای دیگر پویا‎ترین پهنه زمین‎ساختی ایران است.
درباره پی‎سنگ پرکامبرین این پهنه، اطلاع روشنی در دست نیست. در پاره‎ای از گزارش‎ها پی‎سنگ، متشکل از آمفیبولیت، گنیس و آمفیبولیت شیست دانسته شده است. سبزه‎ئی (1373)، پی‎سنگ پرکامبرین سنندج – سیرجان را با نواحی رودان قیاس کرده و پی‎سنگ را نوعی پوسته اقیانوسی می‎داند.
از اواخر پالئوزوییک پیشین، این زون به حوضه‎ای در حال نشست تبدیل و با نهشته‎های آواری انباشته شده است. نیروهای کششی مؤثر در فرونشست، موجب ظهور و خروج ماگماهای بازالتی از نوع قلیایی قاره‎ای شده که اوج آن در دونین بالایی است. نبود سنگ‎های کربنیفر بالایی نشان می‎دهد که حرکت‎های خشکی‎زای فلات ایران همچنان بر این زون اثرگذار بوده است که بارزترین اثر آن، ایجاد پستی و بلندی است. ولی، تیله و همکاران (1968) بر این باورند که فاز هرسی‎نین همراه با دگرگونی بوده است. مجموعه پرمین زون سنندج – سیرجان، کم و بیش با ایران مرکزی همانند است، ولی سنگ‎های شیلی پرمین در این پهنه بیشترند و در برخی نقاط مانند حاجی‎آباد، اقلید، گلپایگان و مریوان با دیابازهای قلیایی و بازالت همراه ‎است. به جز موارد نادر، سنگ‎های پرمین را شیست‎های تریاس بالا – ژوراسیک پوشانده‎اند و شواهد موجود گویای این است که در میانه‎های تریاس حوادثی بس مهم روی داده که در نتیجه آن سنگ‎های زون سنندج – سیرجان دچار دگرگونی دیناموترمال شده‎اند که تا رخساره آمفیبولیت پیشرفته و در اعماق پایین‎تر به ذوب آناتکتیک رسیده است. از آغاز تریاس پسین تا کرتاسه پسین در فرونشست ژرف سنندج – سیرجان رسوبات آواری و گاه کربناتی، همراه با سنگ‎های ماگمایی انباشته شده است این توالی‎ها، زیر تأثیر فاز کوهزایی لارامید قرار گرفته‎اند که حاصل آن پایداری و سخت شدن بخش‎های شمال باختری زون سنندج – سیرجان است به گونه‎ای که در نواحی باختر ارومیه، میاندوآب، بوکان و مهاباد، رسوبات آهکی الیگوسن – میوسن (سازند قم) چین‎خوردگی ملایم و دامنه کوتاه دارند (افتخارنژاد، 1359). به جز چند ناحیه، در زون سنندج – سیرجان، سنگ‎های سیستم ترشیری گسترشی چندان ندارند.

سوره مبارکه نمل آیه 61:

اَمَّنْ جَعَلَ الْاَرْضَ قَرَارًا وَ جَعَلَ خِلالَهَا اَنْهَارًا وَ جَعَلَ لَهَا رَوَاسِیَ وَ جَعَلَ بَینَ الْبَحْرَیْنِ حَاجِزًا ءَاِلهٌ مَعَ اللهِ بَلْ اَکْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُونَ ?61?

[آیا شریکانى که مى‏پندارند بهتر است‏] یا آن کس که زمین را قرارگاهى ساخت و در آن رودها پدید آورد و براى آن، کوه‏ها را [مانند لنگر] قرار داد، و میان دو دریا برزخى گذاشت؟ آیا معبودى با خداست؟ [نه،] بلکه بیشترشان نمى‏دانند.